پرش به محتوا
«همسایۀ آشنا»
پژوهش از میلاد موحدی‌راد
اشاره:
احمد اعطا با نام ادبی احمد محمود (۴ دی ۱۳۱۰، اهواز – ۱۲ مهر ۱۳۸۱، تهران)، نویسندهٔ معاصر ایرانی بود. او را پیرو مکتب رئالیسم اجتماعی می‌دانند. معروف‌ترین رمان او همسایه‌ها در زمرهٔ آثار برجستهٔ ادبیات معاصر ایران شمرده می‌شود. در این شماره، پژوهشی سودمند از جناب میلاد موحدی‌راد، محقق جوان و پربار خوزستانی بر این مهمترین کتاب احمدِ محمود تقدیم می گردد.
بی شک اگر بخواهیم از میان نویسندگان معاصر چند نویسندۀ صاحب سبک و تاثیر گذار انتخاب کنیم و صفحه ای از تاریخ ادبیات را به هر کدام از آنان اختصاص دهیم یکی از این صفحات گرانبها و گرانسنگ را
«احمد محمود» از آن خود می کند. در این نوشتار کوتاه بر آنم که ب
طور مختصر و مفید به چند نکتۀ مهم در آثار این نویسنده صاحب قلم و ماندگار اشاره کنم:
واقع گرایی در ادبیات داستانی معاصر نکته ای مهم و قابل توجه است.احمد محمود از جمله نویسندگان موفق در این زمینه است.داستان های او توصیف زندگی مردم,شرایط میان فرد و جامعه است و نیازها و نگرانی هایشان را به خوبی نشان می دهد.
او ذهن انسان معاصر را به خوبی شناخته است و با دقت نظر به زوایای نهفته و واکاوی انگیزه های باطنی وی به بیان زندگی او پرداخته است.پرسش هایش را بیان می دارد و از آرزوهای دیرینه اش می نویسد.گاه همرا با آنان می خندد و پر می کشد و گاه می گرید و فریاد بر می کشد.
تلاش او به عنوان یک نویسنده برای کشف لایه های درونی انسان معاصر ستودنی است.او قطعا بدین مهم رسیده است که زمینۀ اصلی داستان هایش چگونه می توانند پاسخگوی مخاطب باشند.او هنر نویسندگی را دارد و این هنر و تلاش بی وقفۀ اوست که موضوع داستان هایش را انتخاب می کند.موضوعی که اگر نویسنده در انتخاب آن دچار اشتباه شودبه موفقیت چندانی دست نخواهد یافت که این ریشه در همان معرفت و شناخت صحیح او از دنیای اطراف اوست.
ازعوامل مهم دیگر در موفقیتِ داستان هایش داشتن زبان قدرتمند و غنی در داستان نویسی است.زبانی که محمود خوب در آن دقت داشته و با وسعت آگاهی و غنای هنری آن را پرورش داده است.زبان هر نویسنده در واقع شناسۀ سبک و نگاه اوست.هر چه در این بخش قویتر و زیباتر جلوه نماید خوانندگانش بیشتر جذب افسونگری اش می گردند.
شخصیت هایی را که محمود در داستانهایش به نمایش می گذارد یک سویه و خنثی نیستند بلکه چند سویه و چند زاویه اند.واقعی,صادق و پر دغدغه اند. حساس و رنجدیده اند.منفعل و غیر واقعی بنظر نمی رسند.از متن جامعه برخاسته اند و در نگاه او صیقل یافته اند.شخصیت های پرداخته و پخته داستان های وی نشانۀ دقت نظر و وسعت آگاهی اش به عنوان یک نویسنده دقیق و واقع گراست.
از دیگر ویژگی های همین داستان ها بازتاب فضای اقلیمی و زیستی است.ادبیات اقلیمی و جغرافیایی در دنیای شعر و داستان معاصر جایگاه ویژه ای یافته است.
این نوع ادبیات که در دهۀ سی پا به عرصه وجود می نهد.
بعدها با قوت گرفتن, روند تکاملی خود را ادامه می دهد تا جایی که دهۀ چهل را اوج چنین گونه ای از ادبیات معرفی می نمایند.این نوع ادبی بعدها سبب به وجود آمدن بسیاری از مکاتب اقلیمی در ادبیات ایران شده است..
محمود در نشان دادن ویژگی های اقلیمی و زیستی اش علاقه ای وافر و قابل تمجید دارد و همچنان در آثارش به چنین جغرافیایی کاملا وفادار است. توصیف طبیعت جنوب,مردمش,آداب و رسومش,رودخانه هایش,بازارش و بطور کل جغرافیِ خاصش همواره در داستان های محمود
جاودانه مانده و جزء ناگسستنی ناخودآگاهِ عمیق نویسنده در برخورد با مسائل مختلف و موضوعات ناهمگون گشته است.به شکلی که با برخورد با هریک از این پدیده ها و توصیفات دقیق و باریک اندیشی های ظریف و قابل لمس هیچ گونه احساس ملال انگیزی به خواننده دست نمی دهد و همین ناخودآگاه در طبیعی بودن این مناظر جلوه گر می گردد.نویسنده با همین ویژگی های بومی ست که رنگ و روی داستان های خود را تغییر می دهد این ویژگی های سرشارند این رودخانه ها و بازارها و نفت و اسکله هایند و این هوای شرجی است که سبک نویسنده را چهره ای جنوبی بخشیده است.
