در گفتگو با دکتر مسعود خداپناه، رییس دانشگاه جامع علمی و کاربردی استان خوزستان
مصاحبه از: محمود طیّب، سلمان شجاعی
ویرایش و تنظیم متن: حلیمه بذرمنش
اشاره:
دکتر مسعود خداپناه، ریاست دانشگاه جامع علمی و کاربردی واحد استان خوزستان؛ دارای مدارک کارشناسی ارشد و دکترای توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی اقتصادی و با درجۀ دانشیاری، دارای کرسی رسمی تدریس اقتصاد در دانشگاه شهید چمران اهواز است. ایشان در آبان ۱۳۹۵ با حکم دکتر محمدحسین امید رییس دانشگاه جامع علمی و کاربردی کشور به ریاست دانشگاه جامع واحد خوزستان منصوب شدند. دکتر خداپناه، مسئولیت‌های متعددی از جمله ریاست پردیس دانشگاه شهید چمران، مدیر کل دانشجویی و مدیر تشکیلات برنامه و بودجه آن دانشگاه را در کارنامۀ مدیریتی خود دارد. در این گفتگو، به بررسی موضوعیت دانشگاه جامع علمی و کاربردی، اهداف و قابلیت‌ها، ساختار سازمانی و نیز بررسی سوابق همه جانبه و برنامههای آیندۀ این دانشگاه پرداخته ایم.
با درود خدمت شما جناب دکتر و با سپاس از وقتی که در اختیار ما گذاشتید؛ برای مقدمه بفرمایید به طور کلی دانشگاه جامع علمی و کاربردی چه تعریف و ساختاری دارد؟ به چه شکلی هست؟ به چه دلیلی و برای برطرف‌کردن چه نیازهایی تأسیس شد؟
با سلام و سپاس از تلاش‌های شما. دانشگاه جامع علمی و کاربردی جزو دانشگاههای وزارت علوم محسوب میشود که در مهرماه سال ۱۳۷۰ تأسیس شده و آغاز به کار کرده است. آغاز به کار این دانشگاه در همۀ استانها هم‌زمان نبوده است. الگوبرداری آن از دانشگاههای سایر کشورها و یک دانشگاه مهارت‌محور و تخصصی است.
دانشگاه جامع علمی و کاربردی، اولین دانشگاهی است که مهارت‌محور است و کلاً مصوبات آموزشی آن در وزارت علوم بر مبنای تخصصی‌بودن رعایت میشود.
شروع به کار این دانشگاه بسیار خوب بوده و از همان آغاز روی ریل خوبی قرارگرفت. مواردی مانند تخصص‌های آموزشی و ساختاری و برنامههای درسی و ایجاد مراکز تخصصی و کارآمد و اینکه کجا و با چه شرایطی و برای چه رشتههایی و با چه سرفصل‌هایی تأسیس شود از نقاط قوت یک دانشگاه محسوب میشود. به فرمايش مقام معظم رهبري، «ما به علم احتياج داريم اما به پنجۀ كارآمد هم احتياج داريم»؛ و اين پنجۀ كارآمد، دانش آموختگان ما هستند. در این حوزه، دانشگاه جامع علمی و کاربردی تا کنون خوب عمل کرده است و کارنامۀ آن راضی کننده بوده است.
البته نقدهایی هم در تجارب گذشتۀ این دانشگاه وجود دارد و برای نمونه دیدیم که دانشگاه جامع علمی و کاربردی به‌مرور از اهداف خود که تربیت دانشجویان مهارت‌محور است (خصوصاً در بخش تکنسین یا فنی و تجربی) تا اندازه‌ای غافل ماند و به سمت رشتههایی رفت که سایر دانشگاههای وزارت علوم هم آنها را آموزش می‌دادند.
یک مشکل دیگر، ایجاد مراکز به تعداد زیاد بوده و اینکه دیدیم در جاهایی که ظرفیت یا شرایط نداشتند و یا نباید ایجاد می‌شد؛ دانشگاه تأسیس شد.
اینها دو ضعفی بود که در دوره‌هایی برای دانشگاههای علمی و کاربردی پیش آمد و در سالهای اخیر با نگرش جدید که درواقع جایگاه دانشگاه علمی‌کاربردی، یک جایگاه مهارتی است و دانشگاهی است که وظیفه آن بیشتر تربیت تکنسین و متخصص است که کاردان‌هایی واقعاً کارآمد هستند.
یعنی تربیت تخصصی کسانی که بتوانند نقص نیروی انسانی و بدنۀ جامعۀ تخصصی کشور را برطرف کنند. چیزی که می‌بینیم اغلب در بقیۀ دانشگاهها اصلاً به آن توجه نمی‌شود. یعنی از نظر تخصصی محض.
چه راهکارهایی برای رفع دو مشکل و ضعف قبلی در نظر گرفته شد و چگونه این آسیب‌ها جبران شد؟
در سالهای اخیر برایاین‌که بتوانیم دانشگاه را به ریل اصلی خود برگردانیم، به چند راهبرد توجه کردیم. یکی از آنها این بود که به مراکزی که شرایط نداشتند فرصت دادیم که یا خود را طبق شرایط تخصصی، اصلاح کنند و یا در غیر این صورت حذف می شوند.
یکی دیگر اینکه مراکزی بودند که از مأموریتشان خارج‌شدند. مثلاً یک مرکز صنعتی بوده است که دروس و رشتههای علوم انسانی را برای درآمد اضافی به سرفصل‌های آموزشی و مواد درسی خود افزود؛ یا موارد مشابه دیگر. این خوب نیست و دیدیم که آنها را از مأموریت اصلی شان که صنعت‌گرایی و تخصص‌محوری بوده، دور کرده است.
ما به آنها اعلام کردیم که این قانون دانشگاه جامع علمی و کاربردی نیست و اینها باید اصلاح شوند. در نتیجه در این دوـ سه سال اخیر رشتههای تحصیلی اینها مأموریتگرا و تخصصی شدند و موجب شد که به اهداف خودشان برگردند.
رشته های مشترکی که فرمودید که در اختیار وزارت علوم بوده و بعد به دانشگاه جامع علمی- کاربردی منتقل‌شده از چه تاریخی منتقل شدند؟
این رشته ها منتقل نشدند؛ اینها هم ایجاد و بخشبندی شدند، به این صورتکه دانشگاههای علمی و کاربردی، مثلاً رشتههای حسابداري مالياتي و حسابداري حسابرسي و شماری دیگر از رشتههای علوم انسانی را هم میتوانند داشته باشند. اما نه همۀ مراکز.
اصلاحاتِ انجام‌شده، یکی مأموریتگرایی مراکز بوده، یکی اصلاح هرم مدرسین دانشگاه که باید مدرسین واجد شرایط باشند؛ یکی دیگر اینکه پذیرش دانشجو باید از طریق سازمان سنجش و طبق زمانبندی منظم و مرتبی باشد. این موارد، موضوعاتی اصولی هستند در راستای اصلاح برنامه درسی و پیشرفت علمی.
این سه –چهار محور باعث شد که دانشگاه جامع علمی و کاربردی به شکل و شمایل اولیه خودش بازگردد. این روند کلی دانشگاه بوده که زیرساختهای آن را در ادامه، توضیح خواهم داد.
آیا واحد مرکزی مدیریت دانشگاه جامع علمی و کاربردی کشور و استان، تأکید خاصی یا نگاه ویژهای روی برخی از ۳۱ مرکز زیر نظر شما در استان دارد؟
خیر، نگاه ما(دانشگاه جامع کل کشور و واحدهای مرکزی استانی) به مراکز چهارگانه، یعنی مراكز وابسته، مراكز وابسته به دستگاه هاي اجرايي(دولتي)، مراكز عمومي و مركز غير دولتي (خصوصي) همه به یک اندازه است.
به گروه‌بندی چهارگانۀ سازمانی دانشگاه جامع علمی و کاربردی اشاره کردید؛ ساختار سازمانی دقیق این دانشگاه چیست؟
دانشگاه جامع علمی و کاربردی کلاً چهار نوع مرکز ازنظر وابستگی و مالکیت دارد: یکی مراکزی هستند که متعلق به خود دانشگاه جامع علمی و کاربردی هستند که به آنها مراکز وابسته به دانشگاه میگویند و بعضی استانها دارند اما استان خوزستان ندارد. مثلاً فارس، اصفهان و یزد دارند.
یعنی آن کارمندهایی که متعلق به خود واحد مرکزی بودند را تربیت میکنند و آموزش میدهند؟
خیر. واحد مرکزی مالکیتش متعلق به خود دانشگاه جامع علمی و کاربردی است و از نظر مالی و اداری تحت مدیریت خود دانشگاه جامع علمی و کاربردی کشور با نمایندگی دانشگاه واحد(مرکزی مدیریتی) آن استان است.
گروه دوم مراکزی هستند که متعلق به دستگاههایی دولتیاند و اینها متفاوت هستند. دستگاههای دولتی مثل اداره کل بهزیستی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، استانداریها و دیگر نهادهای دولتی مانند سازمان جهاد کشاورزی، سازمان فنی و حرفهای و… .
گروه سوم دستگاههای غیردولتی هستند، مثل شهرداریها و نهادهای غیردولتی، ولی خصوصی نیستند بلکه نهاد غیردولتی هستند.
گروه چهارم دانشگاههای خصوصی هستند که با شرایطی خاص و قائم بر خود مدیریت میشود. مثلاً یک شرکت تولیدی یا صنعتی خصوصی هست که مرکز علمی و کاربردی هم دارد.
نکتۀ مهم در این حوزه، در رابطه با گروه دوم است که مراکز دولتی هستند. سال گذشته و تقریباً در بهمن ۱۳۹۶ با تأیید ریاست جمهوری قرار شد این مراکز دولتی یا واگذار شوند و یا تعطیل شوند. هم اکنون این مراکز در حال واگذاری هستند. حدودا ٢٨٠ مركز از ۶۰۰ مرکز فعلی در كشور مشمول اين بخشنامه شدند.
در خوزستان چه نهادهایی از این دسته وجود دارد؟
در خوزستان مراکز فنی و حرفهای، جهاد کشاورزی، اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و اداره کل بهزیستی را داشتیم که اینها واگذار یا تعطیل میشوند.
یعنی این مراکز آموزشی در خوزستان برچیده شدند؟
نه. در خوزستان فعلاً هیچکدام برچیده نشدند و هنوز فعال هستند، برای اینکه هنوز دانشجویان آنها فارغالتحصیل نشدند، اما دانشجوی جدید به آنها ندادیم؛ ولی به فعالیت آموزشی خودشان تا زمان فارغالتحصیلی دانشجویان که عموماً سال آینده هست، ادامه میدهند و پس از آن تعطیل میشوند.
پس اینها ورودی جدید نخواهد داشت؟ تکلیف آنها نهایتاً چه میشود؟
نه دیگر. این مراکز از سال گذشته دانشجو نگرفتند تا تعیین تکلیف شوند. بعد از تعیین تکلیف و واگذاری، میتوانند فعالیت خودشان را دوباره ادامه دهند. چرا که هر دانشگاه آیین‌نامۀ خاص خودش را دارد.
دانشگاه جامع علمی و کاربردی استان خوزستان از چه سالی بهطور منسجم و قائم بر خودتان راهاندازی شده و فعالیت خودش را شروع کرده است؟
به نظرم سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۵ بوده است. تقریباً ۲۲ سال میشود.
پس هماهنگ با کشور شروع‌شده است؟
بله. تقریباً جزو استانهایی بوده که در آن از اول ایجادشده است. توسعۀ خوبی هم داشته، مراکز خیلی خوبی هم دارد و الان هم در همۀ بخشها مانند صنعت و کشاورزی فعالیت داریم. کشاورزی در مرکز جهاد کشاورزی بوده که الآن در حال واگذاری است. مراکزی نیز در حال ایجادشدن هستند.
آقای دکتر هدف‌های اصلی شما که در مراکز علمی و کاربردی که در خوزستان دنبال میکنید، چه هستند؟
هدف دانشگاه جامع علمی و کاربردی تربیت نیروی انسانی موردنیاز بخشهای مختلف اقتصادی مانند صنعت، کشاورزی، خدمات، فرهنگ و هنر است. ما در این زیربخشها باید براساس آمایش سرزمین باید این کارها را انجام دهیم؛ یعنی سند راهبردی و آمایش سرزمین استان خوزستان را می‌گیریم که ببینیم در سال آینده در برنامههای ششم توسعه قرار است چه بخشهایی، چه فعالیتهایی، چه صنایعی توسعه پیدا بکنند؛ بعد ما بر اساس نیاز نیروهای انسانی در این بخشها خصوصاً در بخش نیروی تکنسین و کارشناس حرفهای و فنی آنها، نیروی انسانی را بر اساس نیازهای آنها تربیت میکنیم.
کلاً دانشگاه جامع علمی- کاربردی بر اساس تقاضای بازار، رشته تعریف میکند؛ یعنی ما خودمان رشته تعریف نمیکنیم. مثلاً متقاضی میآید و میگوید که میخواهد رشتۀ تعمیر آسانسور بگذارم؛ ما فرمت داریم، این فرمت باید نیازسنجی شود. اگر نیازسنجی شد و مورد تأیید قرار گرفت، و مستندات آورد که آیا واقعاً دانشجو و کسیکه این شغل یا این حرفه را یاد میگیرد بعداً اقتصاد به آن نیاز خواهد داشت؛ بعد ما مجوز تأسیس آن آن رشته را خواهیم داد، و الا ضرورتی ندارد که تأسیس شود.
آیا جز ورود به رشتههای حوزۀ علوم انسانی و… (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) مانند رشتۀ حسابداری؛ آیا در زمینۀ تخصص‌های درمانی(رشتههای مربوط به وزارت بهداشت و درمان) هم رشتهای داشتید و وارد شدید به این حوزه؟
در زمینۀ درمان نه. فقط رشتههایی داشتیم که دارای وضعیت پشتیبانی بودند. رشتههایی که وزارت بهداشت قبلاً مجوز داده بود ولی متأسفانه اخیراً دوسال است که مجوز ندادند و دانشجوی آنها هم پذیرفته نشد. یعنی ما هم اکنون درزمینۀ درمان عملاً فعالیتی نداریم.
آیا ممکن است دانشگاه جامع علمی و کاربردی مثلاً در حوزۀ پرستاری درخواست ایجاد مرکز آموزشی بدهد؟
باید وزارت بهداشت و درمان تأیید کند، چون بعداً اینها را میخواهند ببرند زیر نظر وزارت بهداشت و درمان و داخل صنف آنها کار بکنند. این مورد برای دانشگاه آزاد هم هست و همه جا ندارد. رشتههای خاص دارد؛ همان قانون برای ما هم هست. ما داخل آن حوزه وارد نشدیم و یکی دو مورد بود که حالت پشتیبانی و خدماتی بود که به آنها نزدیک میشدیم.
در زمینۀ مسائل پژوهشی یا تربیت نخبه ها خود شما برنامۀ خاصی به مراکز ابلاغ میکنید؟ تا حالا چنین چیزی بوده است؟
فعالیتهای دانشگاه جامع علمی و کاربردی بیشتر مهارتی بوده و اگر ما داخل بخش پژوهشی وارد بشویم، باید از اهدافمان دور نشویم. پژوهشهای ما پژوهشهای کاربردی است. وضعیت مدرسان ما نیز به این صورت است که ما مستخدم نداریم، همه مدرسان ما کد تدریس دارند که صلاحیت علمی و عمومی اولیۀ آنها توسط واحد مرکزی تأییدشده است. افراد زیادی شاغل ادارات هستند و تخصصها و تجاربی دارند که متقاضی شدند و اکنون در مراکز ما تدریس کنند. مدرسان ما ازنظر ساختاری به ما و مراکز ما ازنظر حقوقی و مالی وابستگی ندارند، بلکه حقالتدریس و قراردادی هستند. بر اساس مجوز و کد تدریس‌شان مشغول هستند.
یعنی معاونتی به نام معاونت پژوهشی در سازمان واحد مرکزی دانشگاه جامع علمی و کاربردی استان خوزستان یا کشور وجود ندارد؟
چرا معاونت پژوهشی داریم. یک معاونت پژوهشی در دانشگاه جامع علمی و کاربردی کشور دارد و زیرساختهای آن مثل مجلات و ادارات کل را دارد. و همچنین ایجاد نمایشگاههای پژوهشی و فناوری که هرساله برگزار میشود. در بخشهای مختلفی که وزارت علوم فعال است، دانشگاه جامع علمی و کاربردی هم فعال است؛ اما در محدودۀ کار خودش. ما در بسیاری از جشنوارههایی که دانشجویی و پژوهشی برگزار میکنند، حضور و فعالیت داریم.
ما در جشنوارۀ «حرکت» یا جشنوارههای دیگر؛ هم بهدلیل کمیت که بالای ۴۰۰ هزار دانشجو دارد و هم اینکه دانشجویان ما که با دانشگاه های دولتی متفاوت هستند و همه بعد از دیپلم آمدهاند، عموماً دارای تجارب و توانمندیهای خاص خودشان هستند، موفقیت‌های خوبی به دست آوردیم.
چرا که این دانشجویان وقتی با یک آموزش نسبی وارد دانشگاه جامع علمی و کاربردی میشوند، خود به خود توانمندیهایشان بروز میکند. ما معمولاً در انجمنهای مختلف علمی، آموزشی و حتی فرهنگی- ورزشی نسبت به برخی دانشگاهها برتر هستیم و از آنها در حوزه‌های تخصصی، پیشی گرفتیم.
در حوزۀ تحصیلات تکمیلی(ارشد و دکترا) در سطح استان خوزستان چه نهادهایی را دارید؟
دکترا از قبل نبوده و نیست، ارشد قبلاً بوده اما الآن نداریم.
اما ظاهراً مرکز آموزشی باشگاه فوتبال استقلال اهواز که در منطقۀ بهارستان اهواز است در سطح فوق لیسانس، دانشجویانی دارد!
نه، قرار است که متقاضی شود. در دانشگاه جامع علمی و کاربردی در رشتۀ تربیت بدنی، اصل بر تربیت نیروی مهارتی است، اگر رشتۀ مهارتی در سطح کارشناسی ارشد نیاز یک صنعت باشد، ما حاضریم آن را به شرطی که دانشگاهها ارائه نمیدهند، ارائه بدهیم.
پیش از این در استان خوزستان داشتیم، ولی تعداد محدود بوده است. مثلاً سازمانی به اسم سازمان آب و برق نسبت به متخصصینی به فلان تعداد اعلام نیاز میکند، وقتی نیاز اقتصادی و یا نیاز صنعت برطرف شد، دیگر نیازی نیست که ما این رشتۀ کارشناسی ارشد را شبیه دانشگاههای روزانه داشته باشیم. احتمالاً در بخشهای صنعت و حفاری ما کارشناسی ارشد را راهاندازی کنیم.
در جلساتی که با مقامات بالای دانشگاه جامع یا در تهران دارید آیا در مورد مقطع دکترا نیز صحبتی شده است؟
موردِ خاص باید باشد. به این صورت که اگر قرار است دکترایی هم باشد، مثل یک مهارت‌آفرینی جدید، یک دانش فنی و تکنولوژی که از نظری به عملی قرار است، در بیاید. مثلاً یک نفر دانشجوی دکترای مرکز علمی- کاربردی تبریز میشود و فوق‌لیسانس رشتۀ ریخته‌گری دارد، بعد پروژه‌ای را در آنجا برداشته و بومی میکند و صنعت را در حوزۀ یک قطعه برق یا یک قطعۀ چدن از وابستگی به خارج بی‌نیاز میکند. پایان‌نامه را روی آن موضوع قرار داده و آن را بومی میکند و در نتیجه تخصصی میشود. یک کار بهینه‌سازی انجام می‌دهد. این کارکرد تخصصی ماست. در بخش کشاورزی و نانوتکنولوژی هم میشود. ما در بخش دانش در بحث مهارتی کار داریم، بحث نظری آن کار ما نیست.
بعضی نهادهای دانشگاههای دیگر هستند که کارشان آزمایشگاهی است، اما بعضی مراکز دانشگاه جامع علمی و کاربردی خوزستان (مثل مرکز حفاری نفت) در حوزۀ آزمایشگاهی، مرکز برتر ما در استان و در کل کشور و مجموعۀ وزارت علوم و دانشگاه آزاد اسلامی و… هستند. حتی دانشگاه صنعتی شریف آزمایشگاه حفاری ما را ندارد و در ایران نیست. چون چندین میلیارد هزینۀ ساخت این دانشگاه شده است.
در حوزۀ جذب اساتید و مدرس نگاه و نگرش دانشگاه شما چیست؟ و آیا این ذهنیت که اساتید دانشگاه باید از مسئولان کلان آن رشته‌ها باشند، شاغل باشند؛ هست؟
شرایط پذیرش مدرسان ما به این صورت است که ما یک سامانه داریم که این سامانه به این صورت است که قبلاً تا دو سال پیش دائم باز بود و هر موقع اراده می‌کردند و شرایط اولیه را داشتند، مثلاً فوق‌لیسانس و سه سال سابقۀ کار و ۲۸ سال سن و داخل آن رشته، کارکردی داشت می‌توانست متقاضی باشد.
کارکرد آن رشته یعنی آن شخص شاغل باشد؟ چون چنین چیزی را توسط مصاحبه‌شوندگان به نقل از مصاحبه‌کنندگان در این مرکز شنیدیم. یعنی به آنها گفته شده که افراد شاغل در آن رشته، امتیاز ویژه تری برای قبولی و دادن کد تدریس دارند. که در این صورت، جوانگرایی و متخصصین امروزی و اهل پژوهش، اختراع و فناوری به حاشیه می‌روند.
نه این نظر ما نیست ولی خوب است تجربۀ کاری داشته باشد. اگرچه ممکن است جایی کارنکرده باشند ولی در نمایشگاه‌ها شرکت کرده باشند و شناخته‌شده باشند، امتیاز و جایزه گرفته باشند؛ همین‌ها امتیاز متقاضی تدریس میشود.
پس شما می‌فرمایید بحث اولویت شاغلان آن رشته نیست؟
نه اصلاً چنین چیزی نیست. ما گروهی مدرس تحصیلی داریم که مدرکشان برای ما ملاک نیست و به آنها «مدرس خِبره» میگویند. اینها ممکن است دیپلم باشند اما کد مدرسی در دانشگاه جامع علمی و کاربردی دارند!
جوانگرایی و تخصص‌گرایی نوین در به‌کارگیری اساتید جوان چقدر از دید شما مهم است؟ نگاه شما شاغل‌محور است یا تخصص‌محور و جوانگرایی است؟
ما هر دو محور را داریم، کد مدرسی به کسی داده میشود که تجربه و مهارت دارد. صرفاً مدرک تحصیلی برای ما مهم نیست. اصل بر تخصص و «جامع» بودن و «علمی و کاربردی‌بودنِ» دانش متقاضی است.
در مصاحبه این موضوع تأثیر دارد؟
بله. آن‌هایی که خبره هستند با هم مقایسه میشوند، اما آن‌هایی که مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد دارند اگر تجربه و رزومۀ کاری در آن موضوع درسی خاص خودشان را داشته باشند، طبق رزومه و تخصص علمی بررسی میشود. مثلاً متقاضی تدریس، بازنشستۀ آموزش‌وپرورش است ولی مدرس هنرستان صنعتی نیز بوده و ۳۰ سال در آزمایشگاه‌ها و در کارگاه‌های هنرستان کارکرده است و الآن هم مدارک دانشگاهی گرفته؛ که هم تجربه و هم توان را دارد. اما این به این مفهوم نیست که جوانان را جذب نکنیم. ما(در سطح کشوری و توسط مرکز دانشگاه جامع کشور) ابتدا گروه قابل توجهی از جوانان را جذب کردیم و سپس سایت را برای پالایش و ساماندهی اساتید، برای مدتی متوقف کردیم. سپس مدرسان را برای انجام مصاحبۀ علمی و تخصصی دعوت کردیم. در این روند، مستندات علمی آنها را دیدیم تا متوجه بشویم که هرکسی چه مستندات و چه مدارک تخصصی دارد؟ حتی اصل یا غیر اصل‌بودن آنها را استعلم و بررسی کردیم.
در ۲۵ سال گذشته، این پروسۀ علمی و تخصصی برای اولین‌بار انجام‌شده و جالب اینکه در دو سال گذشته نیز دو بار انجام‌شده است. در حالی که پیش از آن اصلاً چنین چیزی در دستور کار نبوده است. متأسفانه در گذشته، حتی مستندات علمی را از مدرّس نمی‌گرفتند. حتی ما(سراسر کشور) پرونده‌ای از بسیاری از مدرسان نداشتیم! اما در سالیان اخیر، این مشکل برطرف شده و جذب اساتید، آزمون‌محور و تخصصی و مبتنی بر مصاحبه علمی و ارائه و استعلام مدارک تخصصی شده است. حتی مقرر شد اگر متقاضیان یک رشته، سه برابر ظرفیت باشند باید آزمون کتبی و مصاحبۀ علمی و تخصصی بدهند و این اخیراً در همین واحد مرکزی خوزستان هم انجام گرفت.
اگر رشته‌ها مشترک باشند، آزمون به صورت کتبی و کشوری است و اگر آن رشته در استان خاصی باشد نیز در حد همان استان برگزار می‌گردد. چون بعضی رشته‌ها را هر استانی خود مستقلاً دارد و در استان دیگر کارایی و جذب ندارد. مثلاً رشتۀ حفاری را دانشگاه ما تنها در ایران دارد، اگر در آن رشته ما خواستیم ۲ نفر را پذیرش کنیم ، باید ده نفر بیایند و آزمون را بین همین ده نفر در خوزستان بگیریم. مثلاً بعضی رشته‌ها مثل فیزیک و شیمی را، هم کشور میخواهد و هم ما می‌خواهیم؛ و سه برابر ظرفیت هم آمده؛ در این مورد امتحان مانند یک کنکور سراسری و به صورت کتبی برگزار میشود و بعد از آن پذیرفته شدگان مصاحبه میشوند.
به موضوع «مدرس خِبره» مدرس خِبره را توضیحی می‌دهید؟
دانشگاه جامع علمی و کاربردی دو گروه مدرس دارد: یک گروه از آنها تحصیلات آکادمیک و دانشگاهی دارند؛ که حداقل فوق‌لیسانس به بالا باید باشند. یک گروه دیگر مدرس داریم که به آنها مدرس خبره میگویند. مثلاً شخصی ۲۰ سال است که در بخش تکنولوژی خیاطی یا طراحی لباس یا گرافیک کار اجرایی کرده است یا در بحث صنعت چوب یا جوش، تخصص ویژهای پیداکرده و با ارائه رزومه، توانمندی خودش را در آن رشتۀ خاص به دانشگاه ارائه می‌دهد. دانشگاه نیز با بررسی علمی موضوع، در یک یا دو درس که در آن تخصص دارد، به او کد تدریس می‌دهد. مثلاً می‌تواند عکاس حرفهای باشد که دیپلم فنی در آن رشته دارد اما ۲۵ ساله است و عکاس حرفهای صداوسیماست. این مدرس خبره است.
بسیار جالب و تخصصی است و جای تقدیر و توجه ویژه دارد. بعد به طور کلی شمار اساتید یا مدرّسان این دانشگاه(مدرسان دانشگاهی و خِبره) چند نفر است؟
پیش از این و تا دوسال پیش هر روز کدهای تدریس برای متقاضیان صادر می‌شده است. دانشگاه واحد استان خوزستان ۲۸۸۳ کد مدرسی صادرشدۀ قبلی دارد. سامانۀ جذب مدرّس دانشگاه هم امسال بازشده است و دست کم بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ نفر مدرس با توجه به شرایط آنها ممکن است، پذیرفته شوند.
آقای دکتر مشکلات مهمی که دانشگاه با آنها دست‌وپنجه نرم میکند و گریبان‌گیر شما و دانشگاه است، چیست؟
یکی از مشکلات ما نوع و تنوع مراکز دانشگاه است که پاسخگویی آنها متفاوت میشود، یعنی رییس مرکز میگوید: من به شما پاسخگو هستم، یا به شهرداری پاسخگو هستم، یا به مؤسسۀ علمی و پژوهشی وزارت کشور پاسخگو هستم، یا به شورای شهر یا مرکز شهرداری. مثلاً مراکز صنعتی ما میگوید به مراکز صنعت و معدن جواب بدهیم؟ به دانشگاه جامع علمی و کاربردی جواب بدهیم؟ یا به شرکت‌هایی که سهامداران ما هستند؟ یا به مدیرعامل؟
یک موارد این‌چنینی هست که از نظر قوانین و مقررات تعریف‌شده است. یعنی وقتی کسی رییس یک مرکز آموزشی دانشگاه علمی-کاربردی میشود، از نظر فعالیتهای آموزشی و پژوهشی و… فقط به رییس دانشگاه واحد مرکزی استان(یعنی ما) پاسخگو است. ولی کارکرد و برنامۀ مالی آن بستگی به شرایطش دارد. اینکه خصوصی یا دولتی یا غیردولتی است، بستگی به خودشان دارد؛ اما ازنظر آموزشی و پژوهشی این چهار گروه آموزش دانشگاهی مربوط به ما که فهرست‌شان پیش از این گفته شد، باهم فرقی ندارند و همه باید به ما جوابگو باشند.
این محدوده هست؛ اما حاشیه‌هایی هم ایجاد میشود، ممکن است کسی از جایی بیاید که نگاه آموزشی به مرکز ندارد. یعنی کارمند و کارشناس از جای دیگری بوده که از اداره‌ای آمده و رییس مرکز آموزشی شده که کلی مسائل خاص خودش را دارد. یعنی ممکن است هنوز به درک درستی از حرمت استاد، حرمت دانشجو، حرمت نمره و برگه امتحان و کلاً مسائل آموزش دانشگاهی و غیره نداشته باشد.
بعضاً تا بخواهد این درک و حفظ این حریم‌ها جا بیفتد این برای ما کلی هزینه دارد. این‌یک مورد است که در مراکز، حساسیت خاصی روی است و ممکن است گاهی به عنوان یک ضعف برای آن مرکز دانشگاهی قلمداد و تفسیر گردد.
در مورد رؤسا و سرپرست‌های مراکز چه؟ آیا آنها نیز ممکن است بعضاً چنین کارکردِ آسیب‌زایی داشته باشند؟!
کلاً همۀ کسانی که در مراکز علمی و کاربردی استان خوزستان و کل کشور در این ۲۰ ساله مسئول بوده‌اند، همه «سرپرست» آن مرکز بودند نه رییس و منصوب. مگر در موارد انگشت‌شماری. سرپرست یعنی مسئول موقت.
ولی ما در این دو سال ما همه را مجاب کردیم که هر کسی به سرپرستی تعیین می‌گردد، بعد از ۶ ماه یا باید تعیین تکلیف بشود؛ یا باید رییس گردد. در غیر این صورت باید سرپرست جدید بیاورند. چه دلیلی دارد بیش از ۶ ماه یک نفر سرپرست بماند؟!
اما ما از پذیرش بهمن‌ماه در این مورد تعیین تکلیف کردیم.
می شود بگویید به چه صورتی؟
به این صورت که کسی که جدید آمده، سرپرست می‌ماند ولی آن‌هایی که بیش از یک سال هستند، عموماً حکم ریاست‌شان تا ماه آینده میآید و همه رییس میشوند. البته بخشی از آنها دوره‌هایشان متفاوت است، از زمانی‌که سرپرست هستند؛ سرپرست رسمی هستند و از طرف دانشگاه حکم دارند به مدت چهار سال رییس بمانند.
ریاست آن سازمان حق وتویی نسبت به رأی شما(دانشگاه واحد مرکز مدیریت استان) ندارد؟ مثلاً شما تأیید میکنید که فلانی برود، بعد سازمان بالادستی آن مرکز بگوید خیر باید بماند(؟)
نه. وقتی سرپرست معرفی کردند، دیگر مراحل معرفی ریاست آن با ماست، کاری به سازمان متولیِ آن مرکز آموزشی ندارد و امکان تغییر نظر مرکز بر مبنای درخواست آنها نیست.
ادامه مشکلات را بگویید. اگر آسیب یا مشکلی هست بی‌طرفانه مطرح کنید؟
مشکل دیگری که ما داریم اجرای قوانین و مقررات آموزشی در مراکز است، چون پرسنلی که داخل این مراکز هستند درواقع قرارداد بلندمدتی با این مراکز ندارند. بعضی تجارب و آموزش‌هایی برای کار تخصصی آموزش ندیدند. این مشکلات مراکز آموزشی باعث میشود برای دانشجو و برای ما به‌عنوان نظارت‌کننده و تأییدکننده فعالیتهای آموزشی مشکلاتی را ایجاد کنند. به دلیل عدم اطلاع و عدم تجربۀ کافی و مشکلاتی که بوده، دانشجوی ما نسبت به قوانین و مقررات ما توجه کافی نداشته است و کارمند آن مرکز هم اعمال‌نظر تخصصیِ آموزشی و سازمانی نکرده است.
مورد و مشکل دیگر نیز این است که گاهی کارکنان ما قراردادهای کوتاه‌مدت داشته دارند و بعضی‌که مشاغل یا پست کاری آنها عوض می‌شد، یک مقدار تنش در نظارت‌های آموزشی و کنترل و هدایت برنامههای آموزشی ایجاد می‌شد. در نتیجه، مشکلات آموزشی ایجاد میشود که باعث میشود ما سعی کنیم اینها را هدایت یا توجیه کنیم. ما در دو سال اخیر این هماهنگی‌ها را با هدایت واحد مرکز استان انجام دادیم. بعضاً اصلاحاتی دارد صورت میگیرد و این روبه بهبود هست.
این هدایت و توجیه که گفتید به چه صورتی است؟ راهکار توبیخ و تعدیل نیرو، یا رویکرد آموزشی زیر نظر معاون آموزشی برای آنها دارید؟
در این دو سال ما کارگاه‌های آموزشی برای پرسنل گذاشتیم و معاون آموزشی مرکز باید با تأیید رییس استان باشد. نکتۀ دومی که گفتید هرکسی نباید معاون آموزشی مرکز باشد. چون ایشان به اسناد آموزشی ما دسترسی دارد. به همین خاطر کارگاه‌هایی را گذاشتیم و هرکسی حدنصاب را به‌دست نیاورد به مراکز اعلام کردیم که باید نیروی تخصصی آموزشیِ جایگزین پیشنهاد بدهند.
یعنی باید کسی را بگذارید که حد و حدود قوانین و مقررات آموزشی را به روز باشد و مکاتبات و پاسخگویی‌های لازم را برای دانشجو و برای مدرس و برای دانشگاه داشته باشد.
چون حرمت دانشگاه و حرمت مرکز آموزشی به رعایت قوانین و مقررات آموزشی و سربخش‌های مختلفی است که عرض کردم.
آقای دکتر شما آیین‌نامه واحد برای تمامی مراکز ابلاغ میکنید؟ یا هر مرکز، خودش آیین‌نامۀ خاص خود دارد؟
آیین‌نامه اداری، آموزشی، دانشجویی، فرهنگی و فوق‌برنامه همه یکسان و از سوی ما هستند که رسماً و هماهنگ ابلاغ می‌گردد.
مثلاً مراکز آموزشی نفت یا نیروی انتظامی و دادگستری و… خودشان مستقل آیین‌نامه نمیدهند؟
نه. همه به ما تمکین میکنند. درواقع تمامی قوانین و مقررات مراکز از سوی ما به صورت مستقل و هماهنگ ابلاغ می‌گردد.
اشتغال و به کارگیری کادر اداری مراکز به چه صورتی انجام میشود؟
مراکز ما یک آیین‌نامه دارند که بر اساس حد نصاب دانشجویان تعداد پرسنل آنها مشخص میشود و سپس اقدام به جذب می‌گردد.
آزمون استخدامی دارند؟
نه. پرسنل آنها باید شأنیت را ازنظر صلاحیت عمومی و اخلاقی در پروندۀ پرسنلی خود رعایت کنند. ولی چون قراردادهای مالی و اداری آنها به مرکز برمی‌گردد به صورتی است که باید در اجرای کار ضوابط ما و دوره‌ای را که نیاز هست در آنها ببینیم.
مثلاً دانشگاه نفت ایجاد میشود و بعد صد پرسنل میخواهد، اینها را شما آزمون جامع می‌گیرید و بعد استخدام میکنید؟
نه. این با خودشان است. مراکز خود مستقلاً نیروی خود را می‌گیرند.
این کار کیفیت آموزشی دانشگاه و پیشبرد امور اداری مرکز را پایین نمی‌آورد یا مختل نمی‌کند؟
ما شرایط اولیه را تأیید میکنیم. مثلاً ما می‌گوییم مدرک آنها باید کارشناسی و مزتبط باشد. صلاحیت علمی و اخلاقی‌شان را باید در نظر بگیرند. به‌طورکلی نظارت میکنیم، ولی اینکه آزمون استخدامی بگیرند یا نه، با خودشان است. بعضی وقت‌ها افرادی از خودشان را آنجا مأمور میکنند و حقوقش را میدهند و گاهی نیز افراد خاصی را خود به کار می‌گیرند.
کمی راحت‌تر بگوییم؛ بعضاً می‌بینیم کسانی را که به کار خودشان وارد نیستند و حتی نمی‌توانند پاسخگوی سؤالات اداری ـ آموزشی دانشجویان و روال سازمانی آنها باشند به کار گرفته اند و می‌بینیم که اینها دارند مستمر نیز کار میکنند. این به چه صورتی است؟ این افراد چطوری آمدهاند؟
بله. اینجا درواقع مراکز برای استخدام (گرفتن) نیروی انسانی خود استقلال دارند. فقط ما تعداد را مشخص میکنیم. چون مراکز سعی میکنند تعداد نیروی کمتری را استخدام کنند و هزینه‌هایشان کمتر شود. ولی ما سقفی را به آنها اعلام میکنیم و به آنها می‌گوییم در این رشته‌ها و به این صورت باید نکات مورد نظر ما را رعایت کنید و تأییدیۀ پرسنل آنها را از طریق صلاحیت عمومی‌شان می‌گیریم.
در حوزه جذب اساتید به آنها اختیار نمی‌دهید؟
نه، این موضوع اختصاصاً با ماست. اما درخواست به کارگیری را گاهی متقاضیان خودشان روی سامانه اعلام میکنند و گاهی مرکز مورد نظر متقاضی، تشکیل پرونده داده و افراد را پیشنهاد میدهند. ما طبق روالی که پیش از این گفته شد، گزینش و جذب را در قالب مصاحبۀ تخصصی و علمی و چندظرفیتی انجام می‌دهیم.
در حوزۀ کارمندان نمی‌شود این کارایی انجام شود؟
چون ما دستگاه دولتی هستیم و آنها تنوع مالکیتی دارند و در شرکت خصوصی مرکز دارند، ما نمی‌توانیم وارد حوزۀ آنها شویم. فقط ما می‌توانیم بگوییم این ضوابط را باید داشته باشند.
چون ما یک نابسامانی‌هایی را از دور می‌شنویم در مراکز استان و یا شهرستان‌ها دانشجو از بخشی شاکی بوده است؟
بله در بعضی مراکزِ ما مقداری تنش بیشتر است و در بعضی مراکز تنش‌شان کمتر است.
آیا شما در تأسیس واحدهای دانشگاهی‌تان همان نگاه پیشین را در نظر دارید؟
ما برای ایجاد مراکز جدید با توجه به تعطیلی مراکزی که دولتی بودند( که احتمال می‌دهیم تعطیل شوند) برای مراکز جدید و جایگزین درصورتی‌که بتواند آن وظیفه را برای اقتصاد و پیشرفت علمی کشور انجام دهند مجوز تأسیس صادر میکنیم.
یعنی درصورتی‌که یکی حذف شود دیگری جایگزین میشود؟
نه. چون تعدادی از مراکز ما که الآن پذیرش دانشجو ندارند، ولی اقتصاد یا بخشهای مختلف اقتصادی استان خوزستان به آنها نیاز به آن تخصصها دارد، ما نمی‌توانیم بگوییم چون آن مرکز فلان تعطیل میشود ما نمی‌توانیم، باید جایگزین تعیین شود. این جایگزین ما به این صورت است که مراکزی که دارای واجد شرایط باشند، برای واجد شرایطمان یک فرمت داریم که امکان‌سنجی و تأیید گرفتن دارد. فرمتی است از زیرساخت‌ها و تجارب آن، توان مالی، مجوزهای رسمی که باید داشته باشد. (یعنی اگر از حوزه فرهنگ بیاید، از مراکز فرهنگی؛ از حوزه صنعت بیاید، از مراکز صنعتی باید تأییدیه داشته باشد)، این موارد را که داشته باشد ما یک فرمت داریم که تقریباً ۵ تا ۶ آیتم کلی در آن تعریف شده است. ما مستندات را از آنها می‌گیریم. مثلاً مؤسسه باید مستند باشد، تاریخ آن کی بوده است؟ مؤسسین آن چه کسانی هستند؟ فعالیت‌هایش چه هستند؟ از نظر اقتصادی آیا می‌تواند این فعالیت آموزشی را به سرانجام برساند یا نه؟ اگر بر ما مسجّل شد که آنها توان اجرای دوره‌های آموزشی را دارد، برای آغاز به کار، در دوره‌های کاردانی یک یا دو رشته را به آن داده و بعد از یک سال آن را ارزیابی میکنیم که اگر خوب بود ادامه می‌دهیم اگر نه، تعطیل میشود.
امسال جایی بوده که مرکزی به تازگی تأسیس‌شده باشد؟
مراکزی بودند که درخواست داده‌اند اما هنوز نهایی نشده است.
متوجه شدیم که شاخه‌ای دیگر از شرکت نفت مناطق جنوب پیگیر تأسیس واحد دانشگاهی است. تا کجا پیش رفته است؟
الآن مناطق نفت‌خیز ما دارد، مناطق حفاری هم دارد.
مراکز حفاری و نفت جنوب در چه سالی تأسیس‌شده است؟
مرکز حفاری، تقریباً ۵ سالی میشود. اما مرکز آموزشی مناطق نفت‌خیز قدیمی‌تر است.
پس مناطق نفت‌خیز دنبال شعبه دو و یا سه بودند؟
نه هرکدام یک شعبه دارد، مگر اینکه آن به‌عنوان یک نهاد مستقل یک کار تخصصی انجام دهد. الآن حفاری از نفت جداست و ویژگی‌های خاص خودش را دارد. شرکت نفت هم خودش یک مرکزِ جداست. ما به‌خاطر نوع خاص تخصصش به آن یک مرکز دادیم. چون شرکت نفت آن تخصص را انجام نمی‌دهد. اگر یکی هست، تأسیس شعبۀ دیگر ضرورتی ندارد.
چه واحدهایی در حال ریزش شدید هستند؟
فقط مراکز دولتی ما که مشمول آن بخشنامۀ شورای عالی اداری هستند که پیش از این به آن اشاره کردم، آنها فقط دانشجو نگرفتند، مابقی مراکزمان تفاوت چندانی نکرده است. ولی کلاً امسال پذیرش دانشجویان ما نسبت به سال قبل کمتر شده است. یک دلیل اصلی آن این است که فارغ‌التحصیلان هنرستان‌ها که دانشجویان ما می‌شدند؛ امسال ۱۲ ساله شدند. یعنی باید پیش‌دانشگاهی بروند و باز هم درس بخوانند. درنتیجه هنرستان‌ها فارغالتحصیل نداشتند که جذب دانشگاه جامع علمی و کاربردی یا فنی‌حرفه‌ای شوند.
مراکز دانشگاهی و آموزشی زیر نظر شما، آیا با هم تعاملاتی نیز دارند؟
بله. مراکز ما از آزمایشگاه‌ها یا در واقع کارگاه‌های فنی بهتری برخوردارند. مثلاً خانۀ کارگر ما ممکن است از آزمایشگاه و کارگاه‌های سازمان فنی‌حرفه‌ای یا مرکز فنی‌حرفه‌ای ما استفاده کند.
شما از وزارت علوم و نهادهای موازی یا نهادهایی که میتوانند در کار شما مؤثر باشند خواسته‌ای دارید؟
من خودم عضو نظارت عمومی مراکز هستم. در جلسات نظارت برای دانشگاههای کل استان بودم. ما می‌خواهیم که فرم‌های ارزیابی اساتید دانشگاههای دولتی و روزانه متفاوت باشد؛ چون شاخص‌ها و معیارها متفاوت است. اینها باید یک مقداری بومی شود. چون همۀ مدرسان ما حقالتدریس هستند و دانشجویان ما نیز همه کاردانی و کارشناسی هستند.
این‌یک خواستۀ رسمی و کلیدی است؟
بله این‌یک اصلاح فرم مهم است. وقتی ما می‌خواهیم مراکز علمی و کاربردی را ارزیابی کنیم، خودشان را با خودشان بر اساس اهدافشان مقایسه کنیم. نمی‌شود که ما بیایم و آنها را با مراکز خارج از آنها مقایسه کنیم. مثلاً در مورد اساتید، اینکه چند تا مقالۀ علمی- پژوهشی دارند؟ وقتی همۀ مدرسان ما بالای ۹۸ درصد دارای مدرک کارشناسی ارشد هستند و عموماً همه مهارتی تدریس میکنند؛ انتظار دارید مقالۀ علمی- پژوهشی کجا چاپ کنند؟ کی برای آنها چاپ میکند؟ و وقتی ما رِنج‌بندی میکنیم، مراکز دانشگاه جامع علمی و کاربردی پایین می‌آیند؛ که مقالۀ علمی- پژوهشی ندارند، چون اصلاً کارشان این نیست.
استقبال دانشجویان در سالهای اخیر چگونه بوده است؟ افزایش پیداکرده است یا کاهش؟
سال گذشته تابستان یا مهر ۹۶ ما تقریباً ۱۱ هزار نفر در استان خوزستان جذب کردیم که نسبت به تعداد مراکزمان رتبه یک کشور محسوب می‌شویم. دانشگاه جامع علمی و کاربردی استان خوزستان در سال ۹۶- ۹۷ نسبت به تعداد مراکز در جذب دانشجوی جدید رتبۀ یک کشوری شده است.
آقای دکتر به مسائل و مجلات علمی-پژوهشی اشاره کردید، اگر امکان دارد به‌صورت کوتاه اشاره بفرمایید؟ مثلاً می‌دانیم دانشگاه مرکز شهرداری اهواز دو مجله دارد.
از این نظر فقط مراکز شهرداری اهواز و حفاری نفت مجله دارند. بقیه مراکز، نشریات محلیِ درون‌سازمانی دارند. به‌زودی درصدد ایجاد نشریۀ جامعی برای دانشگاه واحد استانی هستیم که کارهای اولیۀ آن انجام‌شده است. به زودی نیز کارگاهی برای روابط عمومی می‌گذاریم که اخبار را به‌صورت علمی تهیه کنند و مجله‌ای که میخواهد چاپ شود علمی باشد. حتی همین روزها در صدد برگزاری کارگاه تخصصی آموزشی در حوزۀ خبری برای کارشناسان روابط عمومی هستیم.
دانشجویان شاغلی که اینجا مشغول به‌کار هستند آیا شبیه آموزگاران که در کنکور سهمیه دارند؛ درصد قبولی بیشتری به اینها اختصاص داده میشود یا نه؟ مثلاً داوطلبان شاغل در شهرداریها یا شرکت نفت.
بعضی مراکز چون در جوار صنعت هستند، اینها سهم دارند. مثلاً مرکز ناجا اول صددرصد فقط برای شاغلین خودش بود.
منظور من سهمیه قبولی است؟
نه سهمیه نداشت. همه به یک اندازه سهمیه دارند. پذیرش در دانشگاه جامع علمی و کاربردی دو کد دارد، شاغل و غیرشاغل.
پس اینها اینها امتیاز ندارند.
نه امتیاز و سهم خاصی ندارند. درگذشته، ۵۰ درصد می‌توانست شاغل باشند و ۵۰ درصد غیر شاغل. اما این حدنصاب نیز جدیداً برداشته‌شده است.
آیا شهریۀ واحدها در همه جای کشور یکسان است؟
همه یکسان است. سامانۀ پرداخت شهریه دانشجویی به صورت هماهنگ و کشوری است، استانی نیست. اصلاً سامانۀ استانی هیچ‌جا نداریم و همواره کشوری بوده است.
آیا این مراکز مادۀ درسی خاصی را خودشان ابتدابه‌ساکن تألیف و تعریف میکنند؟
بله مدرسان و متخصصان ما در هر رشتهای این کار را انجام میدهند. برخی رشته‌ها را ما خودمان ایجاد کرده‌ایم. مثلاً در مرکز حفاری نفت، کتاب‌ها و سرفصل‌های همۀ درس‌ها را مدرسین ما ایجاد و تألیف کردند و پس از آنکه به تصویب شورای گسترش وزارت علوم رسید، اقدام به چاپ و تدریس آنها شد.
یعنی اینها را ابتدا شورایی از دانشگاه جامع کل کشور می‌فرستند و متخصصانِ اینجا تألیف میکنند و سپس در آنجا تأیید میشود؟
نه. ما پیشنهادات را می‌گیریم، یک شورای برنامه‌ریزی درسی استانی داریم، متخصصینی اینجا هستند، اساتید متخصص دانشگاه و فنی اینجا اینها را بررسی میکنند. بر اساس اینکه مثلاً یک کاردان جوش چه چیزهایی را باید یاد بگیرد. این سرفصل‌ها بسته میشود و به تهران می‌رود و بعد آنجا یک شورای گسترش نمایندۀ وزارت علوم میآید و در دانشگاه جامع علمی و کاربردی جلسه تخصصی تصویب میشود.
سقف مجاز ادامه تحصیل دانشجوها تا چه حد است؟ مثلاً در دانشگاه روزانه و نیمه‌دولتی، سه ترم مشروطیِ پیوسته یا چهار ترم مشروطی با فاصله، موجب اخراج دانشجو است.
آیین‌نامه‌های ما یکی است.
یعنی سنوات تحصیلی، مشروطی‌های پیوسته دقیقاً همان است؟
دقیقاً همان است؛ یعنی کاردانی و کارشناسی ناپیوسته با وزارت علوم با دانشگاههای دیگر هیچ تفاوتی ندارد.
یعنی در حوزۀ مشروطی همین نگاه را دارید؟ یعنی سه ترم مشروطی اخراج است؟
بله آیین‌نامه‌ها یکی است.
در حوزۀ تسهیلات دانشجویی، وام ازدواج، جشن ازدواج، عمره دانشجویی شما نگاه خاصی دارید؟
بله. بعضی از اینها سهمیه‌ای است. تعداد مشخصی یا به نسبت آمار دانشجویی است یا به نسبت متقاضی است.
یعنی اگر خانوادۀ محترم شهدا و ایثارگران باشند با یک شخص معمولی؛ در امتیازها هیچ فرقی نمی‌کند؟
نه. هیچ فرقی نمی‌کند. مثل بقیۀ دانشگاه‌هاست. اگر امتیازی هست از وزارتخانه به ما میدهند. این همان است. ما معمولاً مشکل خاصی در این موارد نداشتیم. یا مثلاً اگر وام تحصیلی بخواهند. چون خیلی‌ها شاغل هستند؛ متقاضی وام برای یک میلیون یا پانصد تومان نیستند. اما کسانی هم که متقاضی هستند، از طریق صندوق رفاه دانشجویی مثل دانشجویان روزانۀ دیگر دانشگاهها پرداخت میکنیم. پرداخت این وام‌ها از محل صندوق رفاه دانشجویی وزارت علوم است.
در تسهیلات دیگر نیز مثلاً سهمیۀ سفر به عتبات عالیات یا حج هم عین بقیۀ دانشگاهها بر اساس وام دانشجویی سهمیه میدهند و متقاضی‌ها ثبت‌نام میکنند.
زیر نظر همان حج و تمتع دانشجویی و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها؟
بله
این دانشگاه در حوزۀ دانشجویان مهمان یا انتقالی از خارج از استانی یا بین‌شهری چگونه عمل میکند؟ آیا انتقال‌ها رایگان است؟ یا هزینه‌ها تغییر میکند؟
نه. ما داخل خود اهواز هم داریم، بعضی موقع یک مرکزی یک رشته آن به حدنصاب نمی‌رسد، یکی از دروس این درس را هم اتفاقاً آنها در آن مرکز دارند. حتی از این مرکز به آن مرکز در اهواز هم داریم. ولی زمان مشخص دارد. سامانه باز میشود. سامانه باید درخواست کند و مبدأ و مقصد را هماهنگ کند.
هزینۀ اضافه‌تری میدهند؟
نه. شهریه‌ها همه یکی است. کشوری است و هیچ هزینۀ اضافی پرداخت نمی‌کنند فقط هزینۀ خودش را.
برای دانشجویان برتر امتیازی یا برنامۀ خاصی دارید؟
بله کسانی که مقام ورزشی و علمی می‌آورند، آن ۱۵ درصدی که از شهریۀ دانشجو، سهم دانشگاه است بخشیده میشود. اگر مقام کشوری بیاورند؛ مثلاً المپیاد علمی یا المپیاد ورزشی مقام بیاورند، مثل فوتبالیست‌هایی که در استان مقام آوردند؛ ۱۵ درصدشان بخشیده شد و ما جوایز ارزنده‌ای به آنها دادیم و جشن باشکوهی با خانواده‌های آنها برایشان برگزار کردیم.
از لحاظ علمی و معدل‌های بالای ۱۷ و جز آن چه؟
آنها هم تخفیف دارند. بستگی دارد که اول یا دوم یا سوم باشد که آنها هم ۱۵ یا ۱۰ یا ۵ درصد تخفیف می‌گیرند.
شما معدل الف هم دارید؟ مثلاً در دانشگاههای دولتی، سه نفر اول کلاس به صورت رایگان به فوق‌لیسانس یا دکتری می‌روند؟
ما فوق‌لیسانس نداریم. اما آن‌هایی که رتبۀ یک میشوند، تخفیف می‌گیرند. البته فقط آن ۱۵ درصد که در اختیار دانشگاه است. ۸۵ درصد در اختیار مرکز است و در هر صورت از آن چیزی بخشیده نمی‌شود.
۱۵ درصد بالاسری شهریه را توضیح می‌دهید؟
دانشگاه جامع علمی و کاربردی کشور تقریباً ۹۵ تا ۹۶ درصد هزینه‌هایش را از طریق شهریۀ دانشجویی تأمین میکند. اسمش دانشگاه دولتی است اما از اعتبارات دولتی استفاده‌ای نمی‌کند و حتی ساختمان‌های خود واحدهای استانی را هم از اعتبارات داخلی یا همان ۱۵ درصد شهریه خریداری میکند.
در واقع درآمد دانشگاه جامع علمی و کاربردی کشور از محل بالاسری ۱۵ درصد شهریۀ دانشجویانی است که به دانشگاه جامع مرکز کشور پرداخت میکنند.
به صورت شفاف تر بگویید که اعتبارات مراکز دانشگاهی زیر نظر شما از کجا تأمین میشود؟
سیستم مالی دانشگاه بهاین صورت است که شهریه دانشجو را که واریز میکند، ۱۵ درصد از شهریه دانشجو را دانشگاه بابت خدمات دانشگاه علمی- کاربردی مانند تعیین استاد، برنامه‌ریزی درسی، کنترل، نظارت، صدور مدرک تحصیلی و سامانهها دریافت میکند.
بخشی از بودجه و درآمد مرکز مدیریت دانشگاه واحد مرکزی استان، از محل همین ۱۵ درصد از شهریۀ دانشجویان مراکز مستقل اما تحت نظر ماست.
فکر کنم بالای ۶۰۰ مرکز دانشگاه جامع علمی و کاربردی فعال در کشور وجود داشته باشد. در استان خوزستان ۳۱ مرکز؛ الآن فعلاً فعال هستند. تا سال آینده نزدیک ۲۰۰ از مجموعۀ این ۶۰۰ مرکز شاید حذف شود و به ۴۰۰ مرکز یا کمتر هم برسند.
خب این ۶۰۰ مرکز در واقع دانشجویانی که می‌گیرند، ۱۵ درصد بالاسری(که اشاره شد) را به‌حساب دانشگاه مرکز کشور واریز میکنند که یک حساب مشخص بیشتر نیست. بعد دانشگاههای استانی بر اساس بودجه و توافقنامه‌ای که با تهران یا دانشگاه جامع علمی و کاربردی کشور می‌بندند، تخصیص و اعتبار می‌گیرند. استانهایی که دانشجویان بیشتری داشته باشند درآمد بیشتری دارند. ما با مراکز استانی ارتباط مالی نداریم. مستقیماً ۱۵ درصد را به ما نمیدهند. مسایل مالی ما با دانشگاه جامع مرکز کشور است. اما آنها از محل ۱۵ درصد مراکز همان استان به مرکز آن استان بودجه پرداخت میکنند.
و اعتبارات مراکز دانشگاهی زیر نظر شما چه؟ از شهریهای که از دانشجویان می‌گیرند یا از خود مرکز؟
ما همانگونه که گفته شد، مراکز وابسته به خودمان نداریم. مراکز دولتی هم که متعلق به دولت هستند.
۸۵ درصد شهریهای که از دانشجو به اختیار مرکز زیر نظر خود واحد مرکزی استان هزینه میشود. درآمد و هزینه‌های آنها از ۸۵ درصد باقیماندۀ شهریۀ دانشجوریان است. ۱۵ درصد بالاسری هم که به حساب دانشگاه جامع کل کشور برای مدیریت واحدهای مرکزی در مراکز استانها و موارد دیگر بودجه می‌گردد.
آقای دکتر یک مرکز دانشگاهی مثل دانشگاه جامع علمی و کاربردی گروه صنعتی گل‌رنگ(در تهران) تأسیس شده است که یک چیز بسیار خاصی است. یا به صنعت چوب شوش پیشنهاد کرده اند که دانشگاه ویژۀ تربیت نیروهای متخصص مورد نیاز خودش را تأسیس کند. آیا اصولاً چنین نهادهایی که نام بزرگ دانشگاه بر آنها گذاشته میشود لزومی دارد؟ چون لفظ دانشگاه یک اسم کلان و پرمسئولیتی است؟
نه اینها دانشگاه نیستند. آنها مرکز آموزشی هستند. ما در واحد استانی فقط به واحد مرکزی استان، «دانشگاه» می‌گوییم و همۀ اینها «مرکز آموزشی» هستند.
فرق بین مرکز آموزشی و دانشگاه را بیان کنید؟
رده‌بندی وزارت علوم به این‌گونه است که کوچک‌ترین واحد آن دانشکده است، پایین‌تر برویم گروه است. بعد جمع ۳ گروه دانشکده میشود، بعد چند دانشکده یک مجتمع میشود، اگر بیشتر از ۳ دانشکده شدند یک دانشگاه تشکیل میشود. بعد دانشگاهها هم با هم متفاوت هستند؛ دانشگاه تخصصی داریم، علوم انسانی مثل دانشگاه علامه طباطبایی یا دانشگاههای فنی مهندسی مثل صنعتی شریف یا دانشگاه صنعتی اصفهان، یا دانشگاه‌هایی که به آنها دانشگاه جامع میگویند، مثل دانشگاههای شهید چمران اهواز، فردوسی مشهد، اصفهان و شیراز که در واقع اینها دانشگاههای جامع هستند.
در دانشگاه جامع علمی و کاربردی ما دو رده داریم. یک دانشگاه جامع علمی و کاربردی کشور را داریم، یکی دانشگاه جامع علمی و کاربردی استانها را داریم که به واحد استان یا دانشگاه استان معروفند. ولی بقیۀ دیگر مرکز آموزشی هستند. این مرکز آموزشی هست که ممکن است تعداد رشتههای آن از ۴ و ۵ تا شروع شود تا ۲۰ رشته و از ۱۰۰ یا ۲۰۰ دانشجو داشته باشد تا ۳ هزار دانشجو. باز هم یک مرکز آموزشی است و رییس آن هم رییس مرکز آموزشی است.
این مراکز به‌طورکلی زیر نظر شماست؟
بله. و متأسفانه بعضی از اینها تابلوی دانشگاه را زدند که به اینها تذکر کتبی دادیم.
کسانی‌که اسم دانشگاه زدند را میشود از نظر حقوقی پیگیری کرد؟
بله. یکی دو تا از این مراکز ما این تخلف را داشتند که به آنها حکم تخلفی دادیم و تابلوهایشان را درست کردند. همۀ اینها مراکز آموزشی هستند و فقط واحد استانی به‌عنوان دانشگاه تلقی میشود و همۀ اینها مراکز آموزشی هستند و یکی دو مرکز به اشتباه عنوان دانشگاه را استفاده کردند که آنها را اصلاح کردیم.
جناب دکتر یک جمع‌بندی کلی از وضعیت آموزشی دانشگاه جامع علمی و کاربردی خوزستان داشته باشیم که نتیجه‌ای مشخص از گفتگو گرفته باشیم. به طور کلی در حوزۀ آموزش چه دستاورد موفقی داشتید؟
پذیرشی که ما سال قبل داشتیم نسبت به خیلی از دانشگاههای غیرانتفاعی یا دانشگاه آزاد یا پیام‌نور اصلاً قابل مقایسه نبود؛ یعنی پذیرش ما نسبت به تعداد مراکز ما چندین برابر همین واحدهای استانی خودمان است. نسبت به دانشگاه‌هایی که رقیب ما محسوب میشوند مانند دانشگاه آزاد یا پیام‌نور یا فنی‌حرفه‌ای یا بقیه، دانشگاه ما پذیرش آن بسیار بالا بوده است. مثلاً مهر ۱۳۹۶ کمتر استانی چنین چیزی را دیده است. این از موفقیت‌های استان خوزستان است و این به‌خاطر مقبولیت رشتههایی است که دانشگاه ما دارد. بعضی از رشته‌ها را هیچ دانشگاهی ندارد و اشاراتی هم داشتیم پیش از این.
گفتیم که رشتههایی که دانشگاه نفت ما دارد هیچ دانشگاهی ندارد. رشتههایی که بعضی از مراکز ما مثل لوله‌سازی، جامعۀ اسلامی کارگران، یا صنعتی‌های یا خدماتی‌های ما دارد، یا مثلاً لیسانس بیمه؛ هیچ دانشگاهی در استان ندارد اما ما داریم.
همچنین در بخشهای خدماتی، صنعتی، آموزشی بعضی از رشتههای ما بدون رقیب و کاملاً مهارتی است. برای همین متقاضی زیاد دارد. مثل رشتههای تکنولوژی دوخت، طراحی لباس، آرایش و پیرایش. اینها رشتههایی است که در ساعات اولیه، تمام ۷۰ داوطلب آنها تکمیل میشود. اینها متعلق به مراکز فنی‌حرفه‌ای و جامعۀ اسلامی کارگران و مرکز اروند در آبادان هستند. این رشته‌ها از مقبولیت خاصی برخوردارند. مردم این رشتههای دانشگاه ما را به‌عنوان مهارت و رشتهای کاربردی می‌بینند.
بعضی دانشجویان فارغالتحصیل کارشناسی ما در کارشناسی ارشد رتبه‌های ۱ کشوری را گرفتند. یکی از آنها اخیراً در ۳ یا ۴ کد رشته در دانشگاه صنعتی شریف در ورودی مهر ۱۳۹۷ پذیرفته شد.
ضمن تبریک به شما؛ اگر امکان دارد بفرمایید که دانشگاه جامع علمی و کاربردی خوزستان، در زمینه‌های در حوزۀ ورزشی و فعالیت های فوق برنامۀ تربیت بدنی نیز فعالیتهایی داشته اید؟
بله، در حوزۀ ورزش، بسیار فعال و توانمند هستیم و مقام‌های متعددی را در عرصۀ استانی، منطقه‌ای و ملی و بین‌المللی کسب کردیم. ازنظر ورزشی هم تیم فوتبال علمی و کاربردی برای اولین بار شرکت کرد، خوزستان تنها نمایندۀ دانشگاه جامع کل کشور بود، چون در واقع علمی و کاربردی تیم دیگری نداشت. یعنی فقط خوزستان شرکت کرد. در منطقۀ ۱۰ وزارت علوم. وزارت علوم ۱۰ منطقه دارد، که در منطقۀ ۱۰، تیم علمی و کاربردی خوزستان اول شد. در مسابقات فوتبال برای دانشگاههای کشوری زیر نظر وزارت علوم نیز شرکت کردیم که در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. ما در آنجا قهرمان ایران شدیم و در آبان ماه سال جاری به مسابقات آسیایی در کشور چین به‌عنوان نماینده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران شرکت کردیم.
موارد مهم دیگر در این حوزه به ترتیب تاریخی عبارت است از: حضور در پنجمین دورۀ مسابقات قهرمان کشوری دانشجویان علمی و کاربردی سراسر کشور در زمستان ۱۳۹۵؛ برگزاری اولین دورۀ مسابقات فوتسال دانشجویی و کارمندی دانشجویان و کارمندان دانشگاه علمی وکاربردی استان خوزستان در اردیبهشت ۱۳۹۶به میزبانی مرکز آموزش علمی و کاربردی جهاد دانشگاهی اهواز که برگزار کننده اش دانشگاه جامع علمی و کاربردی استان خوزستان بوده؛ مقام اول مسابقات قهرمانی فوتبال دانشجویان دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور در اردیبهشت ۱۳۹۷؛ اعزام تیم ملی دانشجویی به وزارت علوم با حضور دوازده بازیکن علمی و کاربردی خوزستان برای حضور در مسابقات فوتبال دانشجویی آسیا که ما موفق به کسب مقام هشتم آسیا شدیم؛ مقام چهارم رشته فوتسال (اراک)؛ مقام چهارم رشته والیبال (یزد)؛ مقام چهارم رشته فوتسال در ششمین دورۀ مسابقات قهرمان کشوری دانشجویان علمی و کاربردی سراسر کشور در پاییز ۱۳۹۷؛ در چهارمین المپیاد فرهنگی ورزشی دانشجویان دانشگاه جامع سراسر کشور به میزبانی استان همدان موفق به کسب چندین مدال طلا و نقره شدیم؛ مقام دوم کشور در مسابقات سراسری تنیس روی میز که با حضور ۷۰ ورزشکار؛ و شماری دیگر که جای شرح کامل آنها در این گفتگو نیست.
بسیار عالی. در حوزۀ فرهنگی و مذهبی و جز آن چه کارهایی انجام داده‌اید؟ اگر هست، توضیحاتی بفرمایید.
بله در این حوزه نیز فعال هستیم و توانستیم کارنامۀ ارائه بدهیم. ما در حوزۀ فرهنگی در دو سال گذشته بسیار بسیار فعالیت کردیم. الآن ما در جشنوارۀ «حرکت» که در آغاز از آن نام بردم در کشور مقام چهارم را در میان استانها را کسب کردیم. ما اولین بار بود که در جشنواره شرکت می‌کردیم.
مواردی مهم یگری هم هست؛ از جمله اینکه ما در جشنوارۀ قرآنی باز مقامات کشوری داشتیم. دانشجویان ما در وزارت علوم جایزه گرفتند؛ نه در مرکز علمی و کاربردی کشور. در این حوزه‌ها هم مدرسین فعال بودند و هم دانشجویان.
معمولاً در حوزۀ انجمنهای علمی، در حوزۀ نشریات علمی نیز دانشگاه جامع علمی و کاربردی مقام اول را دارد چون تعداد دانشجویان آن زیاد است.
از موارد مهم دیگر اینکه: در چهاردهمین جشنواره قرآن و عترت دانشگاه جامع علمی و کاربردی ۸ مقام کشوری به خوزستان اختصاص یافت که از این تعداد ۳۰ نفر از دانشجویان ما به مسابقات ملی قرآن کریم ویژه وزارت علوم تحقیقات و فناوری اعزام شدند.
همچنین استان خوزستان در ششمین جشنوارۀ درون دانشگاهی «حرکت»، هفت مقام برگزیده کسب نمود و در مجموع مقام چهارم را در بین استان‌های کشور به خود اختصاص داد. در اولین جشنوارۀ درون‌دانشگاهی رویش در بخش نمایشگاهی به عنوان غرفۀ برگزیده در میان استان‌های کشور مقام کسب کردیم.
در نمایشگاه اشتغال و کارآفرینی استان خوزستان به عنوان غرفۀ برتر انتخاب شدیم. با برپایی موکب شهدای دانشگاه جامع علمی و کاربردی در مرز چذابه ضمن خدمت رسانی تمام وقت به زائرین اباعبدالله الحسین به عنوان موکب برتر انتخاب شدیم. به همت دانشجویان و مسئولین فرهنگی و به جهت توسعه فعالیتهای دانشجویی، تعداد ۶۴ انجمن علمی دانشجویی و تعداد ۴۳ کانون فرهنگی و هنری در مراکز آموزشی تحت نظر دانشگاه جامع علمی و کاربردی ایجاد و فعال گردید
در جشنوارۀ طراحی لباس دانش‌آموختگی ویژه دانش‌آموختگان دانشگاه جامع علمی و کاربردی کل کشور، طرح‌های ارسالی از دانشجویان مراکز استان خوزستان حائز رتبۀ برتر در کشور شد و با توجه به توان بالای دانشجویان و اساتید استان خوزستان، پروژۀ تولید تعداد ۳۲۰۰ دست لباس دانش‌آموختگی و برای کل کشور به دانشگاه جامع علمی و کاربردی خوزستان تفویض گردید.
با سپاس از شما آقای دکتر. و همچنین با سپاس از همکاران خوبتان جناب آقای امیری، جناب آقای محجوب و جناب آقای رستگار که در برگزاری این مصاحبه کمک کردند. برای شما و مجموعۀ شما آرزوی موفقیت داریم.
خواهش میکنم. سرافراز باشید.
